จริงๆ การทำฟอนต์คล้ายกันมันเป็นเรื่องปกติมากเลยนะครับ ดู Akzidenz Grotesk vs Helvetica vs Monotype Grotesque vs Arial เป็นตัวอย่างก็ได้ (ฟอนต์พวกนี้ทำมาเพื่อเป็นคู่แข่งกันอย่างจงใจ
แต่เขาไม่ได้ลอกกันนะ) หรือตอนมนุษย์เริ่มทำกราฟิคในคอมพิวเตอร์ใหม่ๆ ก็เอาฟอนต์เก่าๆ มาทำฟอนต์สำหรับคอมพิวเตอร์กันเยอะแยะ (Digitization) ถ้าจะว่าลอกก็คงบอกได้ว่า Monotype, Adobe, etc. ก็ลอกฟอนต์จากยุคก่อนคอมพิวเตอร์มาขายมากมาย แต่เขาก็ตั้งชื่อเปิดเผยนะว่าตั้งใจลอก อย่างเช่น ITC New Baskerville, Adobe Caslon, etc.
ผู้คนยอมรับ ITC New Baskerville หรือ Adobe Caslon ได้ เพราะฟอนต์ใหม่ยังให้เกียรติคนออกแบบเดิมโดยไม่ปิดบัง ผมไม่รู้ว่าทายาทคนออกแบบเดิมได้รับค่าลิขสิทธิ์รึเปล่านะ แต่ถ้ามี
Libre Baskerville ซึ่งเป็นฟอนต์เสรี ก็เดาได้ว่าลักษณะตัวอักษรแบบนี้คงไม่มีลิขสิทธิ์ เพราะฟอนต์ไม่ใช้งานศิลปะและลักษณะตัวอักษรก็ไม่ใช่สิ่งประดิษฐ์ มันเป็นงานออกแบบเพื่อประโยชน์ใช้สอย ลักษณะตัวหนังสือที่ช่วยให้ผู้คนอ่านง่ายและคุ้นตา (ชาวยุโรป) แบบ Baskerville หรือ Caslon จึงได้รับการยกย่อง กลายเป็นความคลาสสิกไป เหมือนเป็นภูมิปัญญาสากล ประมาณนั้น
ปัญหาไม่ได้อยู่ที่ว่าเราลอกหรือปรับปรุงฟอนต์เดิมมาขายได้รึเปล่า? คำตอบคือได้อยู่แล้วครับ ถ้าเราวาดเส้นเองและทำฟีเจอร์ใหม่เองทั้งหมด มันก็คือซอฟต์แวร์ตัวใหม่ ผลงานใหม่ก็เป็นลิขสิทธิ์ของเราโดยสมบูรณ์ เราย่อมมีสิทธิคิดมูลค่าจากเวลาที่เราทุ่มเทให้ผลงาน (แต่ก็ไม่ควรคาดหวังว่าคนอื่นจะให้มูลค่าหรือคุณค่าแบบเดียวกับเรานะ) คำถามที่น่าสนใจกว่าคือ
เราให้เกียรติคนออกแบบเดิมรึเปล่า? เพราะงานออกแบบคือสิ่งที่มนุษย์ทำขึ้น เราจึงควรให้เกียรติคนที่เริ่มทำมันขึ้นมา ไม่ว่าผลงานเหล่านั้นจะมีลิขสิทธิ์หรือไม่ก็ตาม (ถ้าเราไม่ชอบผลงานของเขา เราคงไม่เสียเวลาทำซ้ำหรือปรับปรุงแน่ๆ จริงไหม?)
ขอยกตัวอย่างฟอนต์ที่ผมทำ (ยังไม่เสร็จ) ก็แล้วกันนะครับ คือ
ฟอนต์ชื่อฟ๐นต์ ผมชอบโลโก้ของที่นี่ เพราะตัว น กับ ต มันเชื่อมกัน เลยเกิดไอเดียอยากเชื่อมตัวอื่นๆ เพิ่มอีก ผมเลยขออนุญาตคุณแอนซึ่งเป็นคนวาดเดิมเอาลักษณะตัวอักษรแบบนี้มาทำเป็นฟอนต์ใหม่ ถึงผมจะวาดตัวอักษรทุกตัวใหม่แต่เพื่อให้คนอื่นรู้ว่าผมเอาไอเดียมาจากไหน เลยตั้งชื่อตามที่มาของมัน และให้เกียรติคุณแอนเป็นคนถือลิขสิทธิ์ชื่อฟอนต์ฟ๐นต์ (เพราะมันคือแบรนด์ของเว็บไซต์ที่มีมาก่อนฟอนต์ตัวนี้ด้วย) ส่วนผมถือลิขสิทธิ์ตัวฟอนต์ที่เป็นทั้งงานออกแบบและซอฟต์แวร์ที่ผมทำ
เผอิญผมและคุณแอนทำฟอนต์แจกฟรีทั้งคู่ เลยยังไม่มีโอกาสทะเลาะกันเรื่องรายได้ (555) ส่วนกรณีของคุณ james0007 ถ้าติดต่อคนออกแบบเดิมไม่ได้ ก็หาวิธีให้เกียรติเขาแบบใดแบบหนึ่งก็ดีนะครับ อย่างน้อยมันแสดงให้เห็นว่าคุณชื่นชอบผลงานดั้งเดิมของเขามากพอ จนอยากจะเผยแพร่ใหม่หรือทำขายเพื่อเอารายได้มาชดเชยเวลาที่คุณทุ่มเท แม้คุณจะไม่รู้ว่าคนออกแบบเดิมคือใครก็ตาม
