เชิญร่วมส่งผลงานเข้า Google Fonts

[ไม่ต้องเป็น OFL]

สอบถามอีกนิดครับ ถ้าเป็นเคสนี้
- นายเลย์อิจิทำฟอนต์เป็น OFL ชื่อ เลย์อิจิ 1
- บริษัทเอ็กซ่ามาเห็นเข้า อยากดัดแปลงนิดนึงแล้วใช้ภายใน เลยจ้างนายถลอกทำให้
- นายถลอกจึงรับจ้าง และดัดแปลงฟอนต์นี้ เซฟเป็นชื่อฟอนต์ถลอก 1 และส่งมอบให้บริษัทไว้ใช้ภายใน

แบบนี้ทำได้ไหมครับ มันน่าจะเข้าข่ายเปลี่ยนสัญญาอนุญาตใช่ไหมครับ
แต่ถ้าบริษัทเอ็กซ่าอนุญาตให้นำฟอนต์นั้นมาเผยแพร่ต่อ แบบนี้ได้ใช่ไหมครับ

ฟอนต์ถลอก 1 ของบริษัทเอ็กซ่าหรือนายถลอกก็ต้องใช้ OFL เช่นเดียวกับ เลย์อิจิ 1 ครับ ห้ามเปลี่ยนสัญญาอนุญาต จะใช้ภายในองค์กรหรือเผยแพร่ภายนอกก็ต้องเป็น OFL ถ้าบริษัทเอ็กซ่าหรือนายถลอกเปลี่ยนสัญญาอนุญาต หรือขายฟอนต์โดดๆ นายเลย์อิจิก็ฟ้องเอาค่าลิขสิทธิ์ได้เลย เพราะถือว่าละเมิดสัญญา

แต่ถ้าสมมติว่าบริษัทเอ็กซ่าจ้างนายเลย์อิจิทำฟอนต์เลย์อิจิ 2 เพราะประทับใจฟอนต์เลย์อิจิ 1 แล้วนายเลย์อิจิได้รับค่าจ้างและค่าลิขสิทธิ์น่าพอใจ ฟอนต์ใหม่ของบริษัทเอ็กซ่าก็ ไม่ต้องเป็น OFL นะครับ มันก็เหมือนเราขายลิขสิทธิ์ผลงานนั่นแหละครับ ฟอนต์เดิมก็ยังเป็น OFL แต่ฟอนต์ใหม่ที่ดัดแปลงจากงานเดิมของคุณเองไม่จำเป็นต้องเป็น OFL เพราะนายเลย์อิจิคือผู้ถือลิขสิทธิ์ฟอนต์ต้นแบบ เขาแค่อนุญาตให้คนอื่นดัดแปลงหรือใช้งานฟอนต์ของเขาได้ฟรี เขาไม่ได้มอบลิขสิทธิ์ให้คนอื่นเป็นเจ้าของผลงาน ผมคิดมันเป็นโมเดลธุรกิจฟอนต์เสรีที่ OFL อยากให้เป็นแบบนั้น คือสร้างรายได้จากการทำฟอนต์ให้ลูกค้าที่เห็นฝีมือเรา แต่ถ้าเขาจะจ้างคนอื่นดัดแปลงฟอนต์เรา เขาก็ต้องใช้ OFL เท่านั้นครับ

[FontUni]

ผมเพิ่งจะนึกตัวอย่างจากเหตุการณ์จริงได้ เมื่อต้นปีบริษัททำโฆษณาสอบถามผมเรื่องลิขสิทธิ์และเงื่อนไขการใช้งานฟอนต์บุญโฮมซึ่งเป็น OFL เขาต้องการดัดแปลง กอไก่ กับ ถอถุง ให้อ่านง่ายขึ้นในโฆษณารีเจนซี่ ตัวนี้ https://www.youtube.com/watch?v=qdZ5E6vDm60

เขาถามว่าผมคิดค่าลิขลิทธิ์ยังไง แต่ผมคิดว่าเขาแก้ที่ CG โดยไม่ต้องแก้ที่ฟอนต์ก็ได้ ผมก็ไม่คิดค่าลิขสิทธิ์เพราะก็เหมือนใช้งานฟอนต์กับงานกราฟิคทั่วไป แค่ตัดหัวตัดหางตัวหนังสือเท่านั้น แต่ถ้าสมมติว่าเขาให้คนอื่นแก้ฟอนต์ ผมก็มีสิทธิ์แจ้งให้เขาเผยแพร่ฟอนต์ใหม่ที่ใช้บุญโฮมเป็นต้นแบบได้ (หรือถ้าโหดหน่อยก็ฟ้องเอาค่าลิขสิทธิ์เลย) หรือถ้าเป็นกรณีที่เขาจ้างผมทำฟอนต์ใหม่โดยใช้บุญโฮมเป็นต้นแบบเพื่อใช้ภายในองค์กรอย่างเดียว ฟอนต์ใหม่ก็ไม่จำเป็นต้องเป็น OFL เพราะผมขายลิขสิทธิ์ฟอนต์ใหม่ให้เขา เขาไม่จำเป็นต้องอนุญาตให้ใครดัดแปลงหรือใช้งานฟรี เพราะผลงานนั้นก็ถือเป็นลิขลิทธิ์ของเขาโดยสมบูรณ์ (เหมือนจ้างผมทำเว็บไซต์ ถึงผมจะเขียนโค้ดทุกตัว แต่เจ้าของลิขลิทธิ์เว็บไซต์ก็คือคนที่จ้างผม)

คงพอจะช่วยให้นึกออกว่าลิขสิทธิ์กับสัญญาอนุญาตไม่ใช่สิ่งเดียวกันนะครับ OFL ไม่ได้ลดสิทธิ์ใดๆ ของเจ้าของผลงาน แต่มันเพิ่มสิทธิ์ในการใช้งานและดัดแปลงฟอนต์สำหรับคนอื่นๆ

โอ้ เคลียร์เลยครับ
ถือเป็นกติกาที่แฟร์มากๆ

ไม่แน่ใจว่าแปะถามในนี้จะถูกที่รึเปล่า
พอดีผมไปสะดุดกับ ttfautotint ก็เลยเกิดสงสัยในการใช้งานของ http://www.freetype.org/

พอจะอธิบายให้เข้าใจได้ไหมครับ

[FontUni]

ไม่แน่ใจว่าแปะถามในนี้จะถูกที่รึเปล่า
พอดีผมไปสะดุดกับ ttfautotint ก็เลยเกิดสงสัยในการใช้งานของ http://www.freetype.org/

พอจะอธิบายให้เข้าใจได้ไหมครับ

เอาแค่ ttfautohint ก่อนละกันนะครับ เพราะเรื่อง freetype คงต้องตอบยาว ผมจะพยายามอธิบายเท่าที่ผมเข้าใจนะ

ttfautohint มีไว้ช่วยทำ autohint สำหรับ truetype font ซึ่งซับซ้อนกว่า postscript font ก่อนหน้าที่ฟอนต์สำหรับเว็บจะฮิต คนทำฟอนต์หันไปใช้ postscript autohint กัน (อย่างเช่น autohint ใน afdko ของ adobe) เพราะมันสะดวกและรวดเร็วกว่า แต่ฟอร์แมตที่เหมาะกับการแสดงผลในจอคอมพิวเตอร์เป็นหลักก็ยังเป็น truetype อยู่ดี ถึงความละเอียดของจอจะเพิ่มขึ้น ttfautohint จึงเกิดขึ้นโดยใช้ความสามารถของ freetype (font rasterizer) ซึ่งใน GNU/Linux desktop ส่วนมากมีอยู่แล้ว แต่ใน mac กับ windows ไม่มี เขาเลยทำโปรแกรมสำหรับ truetype autohint ที่ใช้งานได้ข้ามแพลตฟอร์มครับ

ส่วนวิธีติดตั้งและใช้งานแบบละเอียด ลองอ่านที่ http://freetype.sourceforge.net/ttfautohint/doc/ttfautohint.html ซึ่งอาจจะ geek ไปหน่อย และผมไม่ได้เข้าใจทั้งหมด ผมขอยกตัวอย่างจากประสบการณ์ตัวเองละกันนะครับ

ผมใช้ gui ของ ttfautohint ไม่เป็น เพราะส่วนใหญ่ผมคอมไฟล์ซอร์สล่าสุดจาก repo http://repo.or.cz/w/ttfautohint.git/ เนื่องจากมันรองรับ thai autohint ซึ่งยังไม่มีในเวอร์ชั่นปัจจุบัน ผมเลยใช้งาน command line interface เป็นหลัก ตัวอย่างสคริปต์สั่งงาน ttfautohint ของผมดูได้จากฟอนต์บุญจดฮะ https://github.com/fontuni/boonjot/blob/gh-pages/scripts/build.py#L49 (อาจจะงงหน่อยเพราะผมใช้ python สั่งงาน ttfautohint อีกที)

เหตุผลที่หลายคนงงกับ ttfautohint เพราะว่า options/parameters มันเยอะ ผมก็งมอยู่นานนะครับกว่าจะสั่งงานมันได้ดั่งใจ ขออธิบายคำสั่งที่ผมใช้กับ cli ละกัน น่าจะปรับใช้กับ gui ได้ (ถึงติดตั้งเวอร์ชั่น gui ก็ใช้ cli ได้นะครับ)

ถ้าต้องการดู options และคำอธิบายทั้งหมด ก็พิมพ์ใน terminal

โค้ด:

ttfautohint --help

ส่วนตัวอย่างคำสั่งที่ผมใช้สำหรับฟอนต์บุญจดก็คือ

โค้ด:

ttfautohint --default-script=thai \
  --fallback-script=latn \
  --strong-stem-width=gGD \
  --hinting-range-min=8 \
  --hinting-range-max=50 \
  --hinting-limit=200 \
  --increase-x-height=12 \
  --no-info \
  --verbose \
  unhinted.ttf hinted.ttf

คำอธิบาย options/parameters

โค้ด:

--default-script=thai

เลือกชุดตัวอักษรไทยเป็นค่าตั้งต้น ถ้าคุณคอมไฟล์ซอร์สล่าสุดจาก repo แบบผม ถ้าไม่ใช่ก็เปลี่ยน thai เป็น latn ก็ได้ครับ

โค้ด:

--fallback-script=latn

ถ้าไม่ใช่ตัวอักษรไทยให้เลือกวิธี hint แบบตัวละติน

โค้ด:

--strong-stem-width=gGD

อันนี้เป็นออฟชั่นเฉพาะสำหรับ windows ผมเลือก gGD แปลว่าให้มันรองรับเทคโนโลยีทั้งเก่าและใหม่ (g คือ grayscale, G คือ GDI ClearType, D คือ DirectWrite ClearType)
ส่วน

โค้ด:

--hinting-range-min=8 --hinting-range-max=50 --hinting-limit=200

ไม่ต้องใส่ก็ได้ เพราะผมใส่ตามค่า default ของโปรแกรมอยู่แล้ว

โค้ด:

--increase-x-height=12

อันนี้ค่า default คือ 14 PPEM แต่เปลี่ยนได้ตามความเหมาะสมสำหรับฟอนต์แต่ละตัว

โค้ด:

--no-info --verbose

อันนี้คือสั่งให้ไม่ต้องเพิ่มข้อมูลต่อท้ายในเวอร์ชั่นของฟอนต์ และแสดงรายละเอียดระหว่าง hint

โค้ด:

unhinted.ttf hinted.ttf

เปลี่ยน unhinted.ttf เป็นชื่อไฟล์ของคุณที่ยังไม่ได้ hint (input font) และเปลี่ยน hinted.ttf เป็นชื่อไฟล์ที่คุณต้องการ (output font)

หวังว่าคงพอจะช่วยให้เข้าใจคำสั่งของมันมากขึ้นนะฮะ ลองงม ลองผิดลองถูกดูก่อนครับ แบ็คอัพไฟล์ต้นฉบับไว้ก่อนก็ไม่มีอะไรเสียหาย

สารภาพว่าไม่ค่อยเก็ตเท่าไหร่ แต่ก็ขอบคุณนะครับ เดี๋ยวไปศึกษาเพิ่มเติม

ที่แวะมาเรื่องนี้เพราะเห็นว่า Google Font เค้าให้ทำ TTF Hint ด้วย

สุดยอดมากๆเลยครับ

ต้องไปเพิ่มฮาร์ดดิสในสมองล่ะ ที่มีอยู่ 512 เมก น่าจะไม่พอ ของดีๆทั้งนั้น ขอบคุณครับ

BEERhttps://drive.google.com/folderview?id=1F6pzvv4w9OtPFNa82jwx5-77FPpcQehk